Interview met Floris Kreiken van Bits of Freedom

Dit interview werd geschreven bij de uitzending 'Data het nieuwe goud II'

Bescherming grondrechten
Bits of Freedom werd in 2000 opgericht door internetprofessionals die zich zorgen maakten over het gebrek aan regels en wetten op het gebied van privacy in het internetverkeer. Inmiddels is zij uitgegroeid tot een belangrijke organisatie, die zich bezig houdt met 'het beschermen van grondrechten in het digitale tijdperk', zoals Kreiken zegt. Dat doet zij door consumenten te voorzien van informatie, belangrijke thema's met acties onder de aandacht te brengen en door consumenten te helpen zichzelf beter te beschermen. Daarnaast geeft Bits of Freedom voorlichting aan overheden en bedrijven, zodat zij in hun beleid meer rekening kunnen houden met privacy en rechten van de consument.

Digitale privacy
Soms lijkt dit op vechten tegen de bierkaai, omdat de ontwikkelingen snel gaan en vooral de overheid vaak achterloopt. Toch merkt Kreiken dat er de laatste jaren verandering is. 'Digitale privacy raakt steeds meer terreinen. Een paar jaar geleden had niemand een smartphone, nu heeft bijna iedereen er een. Dus mensen hebben er ook steeds meer mee te maken. Wij merken dat er steeds meer bewustzijn is over de gevaren voor de privacy, zowel bij overheden als bij de burgers zelf.'

Nieuwe Europese privacywet
Een belangrijk thema waarmee Bits of Freedom zich op dit moment bezig houdt is de nieuwe Europese privacywet. De Europese Commissie heeft na jarenlange besprekingen een wetsvoorstel opgesteld van maar liefst 201 pagina's. Het Europees Parlement en de Raad van EU-ministers moeten nu beslissen of deze wet wordt aangenomen en welke veranderingen er eventueel in moeten worden doorgevoerd. Rond het wetsvoorstel is er een enorme lobby op gang gekomen, vooral vanuit het bedrijfsleven. Met een beroep op de Wet Openbaarheid Bestuur (WOB) vroeg Bits of Freedom bij de betrokken Nederlandse ministeries alle documenten op waarin gelobbyd wordt om wijzigingen in het wetsvoorstel voor elkaar te krijgen.

Vooruitgang
Volgens Kreiken is het wetsvoorstel op zich een vooruitgang ten aanzien van de huidige wetgeving. Vooral de artikelen die gaan over wat een bedrijf met jouw persoonlijke gegevens wel en niet mag doen zijn een verbetering. 'Volgens het wetsvoorstel mogen gegevens alleen worden verzameld voor een bepaald doel, en mogen ze niet zonder jouw toestemming voor een ander doel worden gebruikt, bijvoorbeeld door ze aan een andere partij beschikbaar te stellen. Dit stond ook al in de vorige wet maar er staan nu strengere voorwaarden in.'

Kritiek
Juist op dat artikel is vanuit het bedrijfsleven veel kritiek gekomen. 'Van de ruim 180 lobbybrieven zijn er slechts drie die voor meer databescherming pleiten, de rest is allemaal voor versoepeling van de wet.’ Veel critici willen het artikel over gebruik van gegevens voor andere doeleinden, de zogenaamde doelbinding, afzwakken. Vooral bedrijven die actief zijn op het gebied van marketing en reclame zijn hiervoor.

Verdienmodellen
Het argument dat die bedrijven daarbij gebruiken is dat het verbieden van gegevensgebruik voor andere doeleinden mogelijk toekomstige 'verdienmodellen' in de weg zou kunnen staan. 'Maar door dat artikel nu te verzwakken zet je de deur open voor allerlei verdienmodellen die we nu nog niet kennen en waarvan we dus ook niet weten hoe die uit gaan pakken. Wij willen dat je als burger in ieder geval een zekere mate van controle houdt over wat er met jou gegevens gebeurd.'

Versoepeling
Andere bedrijven pleiten op andere punten voor versoepeling van de wet en minder privacy bescherming. Bedrijven als verzekeraars en kredietanalisten, maar ook uitgeverijen en andere mediabedrijven. Via brancheorganisatie DDMA (Dutch Dialogue Marketing Association) zijn ook publieke omroepen daarbij betrokken.

Niet opgeven
Waarschijnlijk neemt de Raad van de EU (de Europese ministerraad plus het Europees Parlement) deze maand een besluit over de privacy wetgeving. Mocht onder druk van de bedrijfslobby de wet sterk worden afgezwakt, dan geeft Bits of Freedom nog niet op. 'Dan zullen we ons er actief voor inzetten om de interpretatie van de wet toch zo veel mogelijk in de richting van bescherming van de privacy om te buigen. Want we moeten voorkomen dat er straks in Europa vrijelijk wordt omgesprongen met jouw persoonlijke gegevens.'