Betere testprocedure nodig prenatale blootstelling aan stoffen

Er zijn aanwijzingen dat de fase voor de geboorte een gevoelige periode is voor mogelijke gezondheidsschade door blootstelling aan stoffen in het milieu. De sterkte van die aanwijzingen verschilt per stof. Het is belangrijk om te beschikken over een goede preventieve strategie waarmee potentiële probleemstoffen kunnen worden geïdentificeerd en eventueel van de markt geweerd. Op Europees niveau is er zo’n regeling. Toch heeft het daarbij gehanteerde beoordelingskader nog tekortkomingen en ook is er behoefte aan een systeem om het gebruik van eenmaal toegelaten stoffen nauwlettend te volgen.

Probleemstoffen
Tijdens de prenatale ontwikkeling vinden veel processen plaats die bepalend zijn voor de rest van het leven. Blootstelling via de moeder aan stoffen in het milieu kan die processen verstoren en vroeg of laat tot gezondheidsschade leiden. Vaak gaat het hierbij om effecten op het endocrien systeem, het immuunsysteem en het zenuwstelsel.

De Gezondheidsraad heeft onderzocht welke stoffen in dit opzicht een probleem vormen. Prenatale risico’s zijn volgens de raad het duidelijkst aangetoond voor lood, methylkwik, PCB’s en dioxineachtige stoffen en organofosfaten. Waarschijnlijk is van die risico’s sprake bij DDT/DDE, PBDE’s en perfluorverbindingen. In het geval van ftalaten, cadmium en bisfenol A (BPA) typeert de raad dergelijke risico’s als mogelijk.

Beoordelingskader
Alle stoffen die in de Europese Unie worden geproduceerd of geïmporteerd in hoeveelheden vanaf 1 ton per jaar, moeten worden geregistreerd onder de regeling REACH (Registration, Evaluation, Authorisation and registration of Chemicals). De Gezondheidsraad vindt REACH een stap in de goede richting, maar beveelt invoering aan van een nieuwe test die betere informatie geeft over mogelijke effecten van blootstelling aan stoffen op het endocrien systeem, het immuunsysteem en het zenuwstelsel. Bijkomend pluspunt is een vermindering van het benodigde aantal proefdieren per test.

Nauwlettend volgen
Waterdichte gezondheidsgaranties geeft een breder beoordelingskader volgens het advies echter nog niet. Zo kan in de loop van de tijd op basis van nieuwe gegevens een stof risicovoller blijken te zijn dan gedacht of door een veranderende toepassing tot hogere blootstellingniveaus blijken te leiden. Met het oog daarop beveelt de raad aan om een post marketing surveillance systeem op te zetten om het gebruik van een stof nauwlettend te volgen. Dit kan aanleiding geven tot nader onderzoek of aanvullende beleidsmaatregelen.

Nog te weinig bekend BPA-analogen
Tegelijk met het advies over prenatale risico’s van stoffen heeft de Gezondheidsraad een briefadvies uitgebracht over de gezondheidsrisico’s van zogeheten BPA-analogen. Dit zijn stoffen die chemisch verwant zijn aan BPA, maar volgens sommigen minder schadelijke eigenschappen zouden hebben. BPA is een chemische grondstof voor kunststof verpakkingen die al jaren de aandacht heeft. De raad concludeert dat nog te weinig bekend is over de gezondheidskundige eigenschappen van BPA-analogen en vindt het voorlopig niet raadzaam BPA door analogen te vervangen.

De publicaties Risico’s van prenatale blootstelling aan stoffen (nr. 2014/05) en het briefadvies
De gezondheidsrisico’s van bisfenol A-analogen (nr. 2014/06) zijn te downloaden van www.gr.nl